خانم ها ! ولخرجی ممنوع

تنظیم برنامه ی خانواده، بر اساس درآمد شوهر، موضوعى است که باید با دقت و کاردانى تمام، از سوى خانم خانه، صورت بگیرد و چون نمى‏توان درآمدها، خرج‏ها و خلق و خوى افراد را صددرصد با یکدیگر تطبیق داد، این کار به وسیله خانم خانه و بر اساس تجربیات خود او باید انجام شود. در این مبحث، فقط چارچوب کلى را مطرح مى‏کنیم و جزئیات آن را به عهده خانم خانه مى‏گذاریم.

ضرب‏المثل حکیمانه «بادآورده را باد مى‏برد» در تئاتر، فیلم و کتاب، لحظات بسیار مفرح، شیرین و دل‏چسبى را براى ما، به ارمغان آورده است. چقدر از دیدن پیرمردهاى خسیسى که در صحنه تئاتر با مأمور مالیات بر سر درآمد، چانه مى‏زدند و دستشان مى‏لرزید و اصولاً مطالبه او را چرند و مزخرف مى‏دانستند و به پرداخت مالیات تسلیم نمى‏شدند، خندیده‏ایم یا مثلاً در ضمن نمایش، از دیدن زن‏هاى جوان و خوش لباسى که به هیچ‏وجه در مقابل منطق شوهر، در خصوص کم‏خرج کردن، متقاعد نمى‏شدند و مثل بچه‏ها، لب‏هایشان را آویزان مى‏کردند و با کلماتى بچه‏گانه مى‏گفتند: «من نمى‏دونم؛ هر طورى شده، باید این پالتو پوست را برایم بخرى»، خندیده ایم! نویسندگان و منتقدان اجتماعى، به قدرى کتاب و نمایش در خصوص خسّت، ولخرجى و اسراف نوشته‏اند که از حد خارج است و هر کدام از ما، به نوبه خود، چنین کتاب‏ها و نمایش‏هایى را خوانده و دیده‏ایم و به نظرمان عجیب و غریب و احمقانه جلوه کرده است و به آنها خندیده‏ایم.

نویسندگان خوش ذوق و آنهایى که نقایض اجتماعى را با دیده بصیرت و نکته‏سنجى مى‏نگرند، مشاهدات خود را به طرز جالب و زیبایى، ضمن داستان، در مقابل دیدگان ما مجسم مى‏کنند و به قدرى با مهارت، آن عیوب را برجسته مى‏سازند که ما آن را حمل بر شوخ‏طبعى نویسنده کرده، به وجد و سرور مى‏آییم؛ اما باید بدانیم که در زندگى حقیقى، هیچ مصیبتى رنج‏آورتر و غم‏انگیزتر از عدم لیاقت در امور مالى نیست.

در کلام معصومین هم اشاراتی به این موضوع شده است:

 امام حسن (ع) : پرسش صحیح نیمی از علم است ، و مدارا کردن با مردم نیمی از عقل است ، و اقتصاد و اعتدال در زندگی نیمی از مخارج است .

آن مردى که زیادتر از درآمد خود خرج مى‏کند و به اصطلاح «پایش از گلیمش درازتر است»، خوشمزه و خنده‏آور نیست؛ بلکه وى، پایه و اساس ورشکستگى و فلاکت خود را بنا مى‏گذارد. آن خانم ولخرج و بى‏مغزى که مثل بچه‏ها و از روى بى‏فکرى، یقه شوهر را مى‏چسبد و از او لباس‏ها و مدهاى روز را مى‏خواهد، جذاب و دلربا نیست؛ بلکه مانند سنگ آسیاب، به گردن شوهر آویخته شده، او را شکسته و خرد مى‏کند.

تصور این که اگر ما درآمد بیشترى داشته باشیم، تمام مشکلات و غصه‏هاى مالى ما حل مى‏شود، یک فکر سفسطه‏آمیز و بى‏معنى است. متخصصان علم اقتصاد مى‏گویند: درآمد زیادتر، درد را دوا نمى‏کند.  یکى از بزرگان علم اقتصاد ، عقیده دارد که غالب مردم، وقتى پولشان زیادتر مى‏شود، خرجشان را نیز بالا مى‏برند و در نتیجه، باز با بى‏پولى و کمبود، دست به گریبان هستند.

بدون نقشه و بى‏فکر خرج کردن، یعنى آن که همه از درآمد و دسترنج شما بهره ببرند؛ غیر از خودتان. شما از درآمد خود به کفاش، نانوا، قصاب، بزاز و نجار، نفع برسانید؛ اما یک دینار براى خود کنار نگذارید.

با نقشه و عاقلانه خرج کردن، آن است که شما و خانواده‏تان، هر کدام یک سهم عادلانه از درآمد خود را پس‏انداز کنید.

خانم های محترم : تنظیم بودجه، نه مثل یک پیراهن ساده و آسان است و نه این است که شما صورت بالا بلندى از مخارج روزانه را تهیه کنید و یک ریال یک ریال همه را بنویسید؛ بلکه تنظیم بودجه، عبارت از نقشه مشخص و یک برنامه منظمى است که به شما کمک مى‏کند تا از درآمد و پولتان، حداکثر استفاده را ببرید.

بودجه‏اى که از روى عقل و تدبیر تنظیم شده باشد، شما را به هدف و آرزوهایى که در زندگى دارید، مى‏رساند. خرید خانه، باغ، ماشین، تحصیلات عالى براى بچه‏ها، پس‏انداز براى زمان پیرى، مسافرت و گردش، از هدف‏هاى مورد نظر هر خانواده هستند و انجام آنها، جز با تنظیم بودجه عاقلانه، میسر نخواهد بود.

وقتى شما از روى نقشه و حساب خرج کردید و مخارج هر ماه را آخر آن ماه از نظر گذراندید، به چشم خود مى‏بینید که براى هر چیز، چه مبلغ پول داده‏اید و اگر بعضى مخارج در نظر شما زائد باشد، آنها را حذف مى‏کنید تا هزینه آنها به مصرف چیزهاى مهم و لازم برسد. صورت‏حساب خرج ماهانه بهترین مشاور اقتصادى و راهنماى خرج و پس‏انداز شما خواهد بود.

اگر خداى نکرده شما از آن زن‏هایى هستید که عقل معاش نداشته، به تنظیم بودجه معتقد نیستید، از همین امروز، برنامه خرج و دخل را با تطبیق درآمدتان، تهیه کنید. باید بدانید که یک زن میانه‏رو که از روى عقل و نقشه خرج مى‏کند، مهم‏ترین کمک و خدمت را در راه موفقیت شوهر، انجام مى‏دهد. مردهایى که گرفتار زن ولخرج  هستند، هرگز روى موفقیت را نخواهند دید.

اگر شوهر شما راه پول درآوردن را مى‏داند، ولى آینده‏گر نیست و همه را از دست مى‏دهد، شما باید با منطق و عقل معاش، از آن جلوگیرى کنید و اگر زیاد محافظه‏کار است و خانواده را در فشار و تنگنا مى‏گذارد، حس اعتماد او را به خود جلب کنید و به او بفهمانید که شما نیز در پول خرج کردن، همان دل‏سوزى و تدبیر متقابل را دارید.

در امر بودجه خانواده شما نمى‏توانید به نظریه ی متخصصان، متکى باشید و آن را راهنماى بودجه ی خانواده خود قرار دهید. براى آن که بودجه شما از نظر اقتصادى ارزش واقعى داشته باشد، باید به قامت خود شما بریده شود و مثل لباس، جزءجزء آن، روى اندام شما امتحان شود تا از هر جهت، برازنده شما و زیبا و راحت باشد. درآمد، موقعیت و مخارج هیچ خانواده‏اى، مثل خانواده دیگرى نیست. مشکلات و مسائلى که شما در امر پول خرج کردن و بودجه خود دارید، مثل صورت و اندامتان، با دیگران متفاوت است.

در مقاله ی بعد چند پیشنهاد که در تنظیم و تهیه بودجه خانواده، به شما کمک مى‏کنند، رابیان می کنیم.

ادامه دارد...

پی نوشت :

شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ، ج 18 ، ص 108

منبع : مجله پرسمان - باتغییر وتلخیص